Uzun Yaşamak Ciddi Bir İştir
150 yaşına kadar yaşayacak olanlar, 3 alandaki gelişmelere dikkat etmeliler:
- Rekabet.
- Gelir dağılımındaki eşitsizlik ve doğurduğu memnuniyetsizlik.
- Eğitimde doğru düşünmeyi öğreten yapay zekâ.
Sevgili okuyucum, geçen yazımda rekabet konusuna yeterince dikkat çekmediğimi hissettim.
Uzun yaşamak ciddi bir iştir, tembellik etmeye hiç gelmez. Hani bir söz vardır:
”Üç dönüm bostan,
Yan gel yat Osman!”
Hayal kurmayın, bırakmazlar insanı. Rekabet durmuyor ki. Baba, oğluyla paylaşmak zorundaydı. Şimdi torunuyla da paylaşması beklenecek. Torun deyince akla kucakta bebek gelir ama 100 yaşını aşanın torunu 40 yaşındadır ve zaten kendi çocuğuyla paylaşma sıkıntısını yaşıyordur. Her yeni katılanın ihtiyaçlarının karşılanması doğaldır. Çevre koşarken, ”ben emekliyim, biraz duracağım demek” yürümeye devam etmekten daha zor olabilir.
Aklıma ”İsyan ve Aşk” adlı romanım geldi. 16. Yüzyıl Anadolu’sunda geçer. 90 yıl sürmüş olan Celali İsyanları sırasında bir çoban sürüsünü gezdirirken karşısına çıkan silahlı bir adam “Burada hayvan otlatamazsın; bu toprak benim.” der.
Çoban “Kimden aldın?” diye sorar.
-“Aldım işte!”
-“Nasıl aldın, söyle.”
-“Çok soru sordun, kardeş. Dövüşerek aldım, var mı bir diyeceğin?”
Çoban da “Tamam öyleyse gel dövüşelim.” der.
Neyimiz varsa dövüşerek elde etmedik mi?
Gerçek budur ve yan gelip yatan Osman yoktur. Şans oyunu bozar tabii. ”Zor oyunu bozar.” derler doğrudur. Benim istatistiklerime göre ”Şans oyunu bozar.” kuralı hayatta geçerlidir. Gerçekten şans işin en az yarısıdır. Şans, şanssızlığı yener doğrudur ama tembelliği yenebilir mi bilemiyorum. Anneme göre ”Tembellik bütün belaların başıdır.” Yani ona göre, tembeli şans bile kurtaramaz. Ben inandım ama herkes neye inanacağına kendi karar verir. Şansına güvenip tembellik etmeyi planlayanlar temkinli davransınlar. Tembelliğin adını ”Bir nefes alalım yahu!”, ”Ailemi ihmal ettim, onlara borcumu ödeme zamanı geldi.”, “Bu kadarcık rahat etmeyi hak etmedik mi yani?” veya ”Torunlarım benim tecrübemden yararlanabilirler.” gibi düşünceler. Bunlar hakkında yorum yapamam. Herkesin şartları farklıdır ve görüşler karşılık bulur mu bulmaz mı, bilemem. Katma değer.
Gelecek yazımda 150 yaşına ulaşanların hayatını dünyada var olan ”Gelir dağılımındaki eşitsizlik nasıl etkiler?” Bugün zaten etkiliyor ama ömür uzayınca ve rekabet de artınca nasıl dramatik bir şekilde bizi sarsacak, onu konuşalım.
